'Crinoline' of een hoepelrok: van Victoriaans tot en met Cosplay!

Een crinoline of hoepelrok is een groot ding. Misschien heb je er wel eens van gehoord. Het is een soort onderrok-constructie die ervoor zorgt dat een rok wijd, heel wijd tot extreem wijd gedragen kan worden. In de 19e eeuw waren ze een belangrijk onderdeel van de dagelijkse kleding.

Tegenwoordig worden ze gemaakt voor kostuums voor films, musicals en events zoals de Fantasy Fair. Voor Cosplay zijn ze echter steeds populairder aan het worden. En vergeet vooral de Gothic en Steampunk niet!

Een beetje geschiedenis
Het kledingstuk werd vooral door vrouwen gedragen tussen circa 1850-1870. Crinolines werden gebruikt  om de vorm van de kleding een steeds wijdere ('vrouwelijker') klokvorm te geven.  De kooi-constructie werd gemaakt van soepele stalen hoepels die vanaf het middel naar beneden hingen en werden vastgehouden door linten. De 'crinoline cage' bleek veel lichter dan meerdere lagen onderrokken dragen, zoals voorheen werd gedragen.

Door de crinoline was een overdaad aan stof voor de bovenrok mogelijk. De rokken namen steeds grotere proporties aan.  Meters stof, versierd met linten, bloemen, stroken straalden luxe, mode en rijkdom uit. Soms bevatte een rok wel meer dan 40 meter stof en een enorme hoeveelheid toevoegingen. De uren die het kostte om zo'n rok te maken, waren ontelbaar en onbetaalbaar. Deze laatsten waren vooral voor de adel en upperclass.

De crinoline werd echter ook gedragen door vrouwen van lagere klasse en later zelfs door iedere vrouw. Het werd een normaal straatbeeld ondanks dat de rok het bijna onmogelijk maakte voor vrouwen om zich normaal te bewegen. De rokken namen enorm veel ruimte in beslag en zorgde op die manier voor problemen op straat, in de kerk en binnenshuis.

In de 19e eeuw verdween de crinoline langzaam op de achtergrond, de vorm van kleding voor vrouwen werd steeds smaller en strakker in de taille.

In de dertiger jaren probeerde coutiers de crinoline te herintroduceren. Dit mislukte echter.  Crinolines ziet men in de Haute couture uitsluitend nog onder gala-jurken, bruidsjurken en voor kostuumfilms.

---

Social Distance
Uit prenten en tekeningen blijkt dat de draagsters van rokken met crinolines eronder wel de nodige spot konden krijgen (en waarderen?). De rokken zorgde voor zoveel afstand dat vrouwen nauwelijks met elkaar konden praten en mannen de vrouwen niet eens konden aanraken. Er is een prent waarop een man staat getekend die de draagster van een rok met crinoline een drankje aanbiedt op een verlengd dienblad.  De crinolines zorgde dus voor  'social distancing', het woord dat in onze eeuw, sinds een paar maanden, een bekend woord is geworden.
Vanwege de Pandemie Corona, is het veiliger om afstand van elkaar te houden. Het is echter voor ons een stuk lastiger omdat we gewend zijn aan grote mensen menigten, weinig 'personal space' en omdat onze kleding strak is en we soms nauwelijks kleding dragen. Zeker vergeleken de Victoriaanse tijd.

Het zou een creatief idee kunnen zijn de crinoline cage, of hoepelrok, terug te laten komen in de modewereld. Vanzelfsprekend zouden we hier afstand mee kunnen creeëren en het mischien zelfs een moderne look meegeven. Maar wij betwijfelen of dit een goed idee is. Ons leven is anders; vrouwen rijden auto, werken buitenshuis, zijn actief en laten zich niet meer beperken door kleding. Levensruimte en bewegingsruimte zijn visies die we niet meer zullen loslaten.

Vanuit de modewereld zijn er bovendien al stoffen in de maak, die niet alleen modieus zijn, maar ook bescherming bieden tegen virussen of negatieven invloeden van buitenaf.

We beperken de nieuwe populariteit van de crinoline maar tot de Cosplay, Gothic- en Steampunk wereld en bewonderen ze graag in Disney films of op Fantasy fairs.

Cosplay, Steampunk & Gothic
In de Cosplay wereld zien we de crinoline voornamelijk als onderrok voor Japanse Animé. Ikoku Meiro no Croisée - 06 - Lost in Anime, is een bekend voorbeeld en Umi Sonoda draagt soms korte en soms wijde blauwe rokken met een crinoline eronder.

In Steampunk is de crinoline vaak niet bedoeld als onderrok maar wordt de rok juist als overrok gedragem. De constructie is vaak hel stoer van leren banden en zwaardere stalen hoepels. Meestal is de rok middenlang. De kleuren zijn zwart, bruin of rood. In ieder geval donker, stoer en ze mogen gezien worden!
De crinoline wordt vaak gecombineerd met een loei-strak taille corset zodat de vormen van breed (schouders) naar smal (taille) en super wijd (de rok) mooi tot hun recht komen.

Een Gothic crinoline is vaak lang, tot op de grond, altijd zwart of rood en wordt meer als onderrok gedragen. Hierover heen komt dan een lange glanzende zwarte rok van veel stof of van tule. Hierover heen een korset, en de outfit vooral afgewerkt met veel kant, linten, strikken en franjes. De Gothic uitstraling is mysterieus, toont vaak 'de boze heks', 'the darkness' of 'lady evil'.
De nadruk ligt op: zwart, zwarter, zwarts.

Naaipatronen:
Op zoek naar naaipatronen komen we er slechts twee tegen.  McCalls Costumes heeft er vroger één uitgegeven die meer is voor een Victoriaanse outfit.  Maar natuurlijk kan deze als basis ook worden gebruikt voor Cosplay etc.
McCalls Costumes M7306 is nog verkrijgbaar.

Een nieuwe uitvoering is de McCalls M2191 heeft een special edition (Cosplay Brand collection) uitgegeven, een crinoline samen met een korset.

Voor de rest kunnen wij geen patronen vinden voor de crinoline cage maar er zijn op Youtube genoeg tutorials te vinden waarbij naaisters ieder op hun eigen manier een crinoline of hoepelrok in elkaar zetten.  Ons advies: bekijk eerst het hele filmpje.  De methodes verschillen nogal en de ene methode zal je meer aanspreklen dan de andere. Bovendien verschillen ze onderling ook enorm van de materialen die gebruikt worden.  Waar de een het met hoepels doet, buigt de ander zelf dun ijzer, gebruikt baleinen of zelfs tuinslang.

Hoe maak je een crinoline cage?
Een crinoline cage is zelf te maken maar het zal je niet in één dag lukken. Het kost veel tijd om de materialen bij elkaar te vinden, om de lijnen in elkaar te zetten en de buizen erdoorheen. Mocht je een crinoline voor een event willen maken, begin dan minstens drie weken van te voren. Dan heb je ruim de tijd en kun je de crinolie ook nog perfectioneren met versieringen of mooi aangepast bij het kostuum.

Wij hebben ervoor gekozen om de crinoline cage van pvc buis te maken. Zodra je de maten hebt bepaald en het aantal buizen dat je wilt gebruiken, worden deze in vier delen gezaagd om deze te kunnen buigen. Er komt wel een paar centimeter bij voor de tussenstukjes, dus houdt daar rekening mee. Qua stof: het beste is voor een stevige stof te kiezen maar niet al te dik. Voor een Victoriaanse crinoline zou een ongebleekte katoen heel passend zijn, voor een Gothic, of Steampunk crinoline zouden we zwarte texture stof adviseren.

Je begint met de tailleband en maakt die wat ruimer en verstelbaar. Laat de tailleband aan de onderkant gedeeltelijk open zodat je hier de banden in vast kunt naaien. Je kan er ook voor kiezen om een tailleband te maken van dikker elastiek of van een bestaande riem.
In geval van en stoffen-tailleband: Je maakt er nu acht banden aan vast die de lengte zijn van taille tot de grond (of de gewenste hoogte) plus 6 x (het aantal buizen) x 7 cm.  Deze extra ruimte heb je nodig om de lussen te maken. Breedte van de banden, naar eigen keuze. Hoe dunner hoe sierlijker. Hoe breeder, hoe robuuster.

De pvc buizen bekleed je met stof of gebruik je zoals ze zijn. Deze schuif je door de stof heen.  Een lastig klusje waarbij je een extra paar handen wel kan gebruiken. Indien je de buizen wel wil zien maar een andere kleur wilt, zou je de buizen ook nog kunnen verfen (spuiten) of met tape omwikkelen.

Als laatste maak je de onderkant van een extra band stof (30 cm tussen ruimte) en eventueel een rokje voor over de taillenband heen. De extra rand stof met de twee hoepels (buizen) er al doorheen kun je alleen maar vastnaaien met de hand. Het is een onmogelijke klus de totale crinoline op een tafel te leggen en de naaimachine hiervoor te gebruiken. 

De crinoline kun je nog afwerken met kanten randen, versiersels, een rokje over de tailleband heen, zie ene laatste foto. Als je de crinoline echter als onderrok gebruikt, is dit allemaal niet nodig.

De crinoline is draagbaar doordat deze opvouwbaar is.  Ook kan je de crinoline gemakkelijk opbergen dat die gewoon rechtop tegen de muur te zetten.

voorbeeld pvc buis en aansluitstukje

bepaal de maat van de bovenste ring en de onderste ring

maak hoepels in stapjes tussen de maten, aantal naar eigen keuze

knip banden van de breedte omtrek van de hoepels plus 2 cm naden

naai band voor om de hoepels heen

naai de tailleband en maak deze een beetje verstelbaar. laat één zijde nog open zodat je daar de banden tussen kunt naaien

naai de lussen aan de tailleband of mooier: ertussen

tailleband met de banden (nog zonder de lussen)

bepaal de lengte en neem extra lengte van het aantal hoepels x ruim 7 cm

maak lussen in de banden van 7 cm zodat de hoepels met stof er om heen er gemakkelijk tussen kunnen

lussen op de afstand van die gelijk is aan de afstand van de hoepels

de eerste hoepels door de lussen heen

bijna alle hoepels door de lussen heen

naar eigen keuzen: de onderste twee hoepels met stof aan elkaar naaien

de crinoline is opvouwbaar en gemakkelijk op te bergen of mee te nemen

Een crinoline of hoepelrok is zelf te maken. Het is een naaiklus die ieder op zijn eigen manier doet. Van te voren een paar Youtube filmpjes bekijken is een goed plan van aanpak. Hierdoor kun je kijken welke methode je het beste bevalt. Ook qua materialen is het maken van een crinoline grotendeels een persoonlijke keuze.

Succes !